Nooit was stroom in januari duurder dan nu

Uit het Financiële Dagblad | 30 januari 2022

In januari was de prijs voor stroom uitzonderlijk hoog. En het is onwaarschijnlijk dat de prijzen snel zullen gaan dalen.

Stroomprijzen blijven door het dak gaan. Nog nooit was het tarief in januari zo hoog als de voorbije maand. Vanwege spanningen met Rusland en twijfels over gasvoorraden, is de Nederlandse stroomprijs in januari gemiddeld uitgekomen op net geen €191 per megawattuur. Dat is vier keer zoveel als wat gebruikelijk was de laatste twintig jaar. De gemiddelde variabele prijs voor stroom ligt nu maar liefst 565% hoger dan een jaar geleden, concludeerde vergelijkingssite PriceWise.

Wat er op de gasmarkt gebeurt, heeft direct invloed op de stroomprijzen. Want veel elektriciteit wordt gemaakt met gascentrales. En het is al maanden kermis op de energiemarkten. De vrees voor gastekorten is de laatste weken wel iets afgenomen, omdat tankers uit de VS met liquified natural gas letterlijk van koers veranderen en deze kant op komen. Want in december was elektriciteit nog net wat duurder: toen kwam de gemiddelde prijs voor een megawattuur uit op €237,81.

Stroom wordt verhandeld op een beurs. De voorbije week was onstuimig, met prijzen die tot de €400 per MWh aantikten. Exact een jaar geleden kwamen die gemiddelden niet boven de €60 per MWh. Destijds was de visie van energiehandelaar Agro Energy op de langetermijnprijzen ‘vrij stabiel en afwachtend’. Toen ging het vooral over het weer: komt er een hogedrukgebied, of juist niet?

Dat weerbeeld was uiteindelijk gunstig met relatief hoge temperaturen voor de maand januari. Maar het zijn de geopolitieke spanningen die nu de prijzen bepalen. Wat doet Rusland met zijn gasleveranties? Daarbij is de markt, zowel voor stroom als voor gas, welhaast gewend geraakt aan prijzen, en ook schommelingen, die een jaar geleden nog als onmogelijk werden beschouwd.

Volgens Agro Energy, een bedrijf in handen van Eneco dat voor tuinders in energie handelt, kan de stroomprijs volgende week ook zo op €170 per megawattuur liggen. Want ook nu LNG tankers deze kant op komen, blijven de energiemarkten uiterst onrustig. Ter vergelijking: in de meeste maanden van 2020 lag de prijs voor een megawattuur in Nederland onder de €40.

Gas is wereldmarkt

Met de opmars van dat vloeibare gas in het afgelopen decennium, is gas veranderd van een regionale naar een wereldmarkt, schreef Hans van Cleef, energie-econoom van ABN Amro, deze week in een marktcommentaar. Europa heeft langetermijngascontracten met Rusland. Een aantal is verlopen, en niet verlengd. Dus moeten landen gas kopen op de zogeheten spotmarkt. ‘Europa concurreert om zijn gas met Aziatische consumenten.’

‘Europa concurreert om zijn gas met Aziatische consumenten’ Hans van Cleef, energie-econoom van ABN Amro

Dat drijft de prijs op. Veel landen zijn voor hun stroom afhankelijk van gasgestookte elektriciteitscentrales. Van Cleef wijst er op dat het stroomnet van landen in Europa steeds meer met elkaar is verbonden: ‘Prijspatronen zijn overal vergelijkbaar.’ In heel West-Europa is gas en elektriciteit nu uitzonderlijk duur.

Februari duurste maand?

‘Experts dachten dat de markt wel zou stabiliseren’, zegt Gitte Janssen, marktexpert Vattenfall. ‘Vooralsnog blijft dit uit. Maar of dit de duurste februarimaand ooit wordt, valt niet te voorspellen.’ Uiteindelijk hangt dat af van Poetin. ‘De grote angst bij een mogelijke escalatie van het conflict is dat de toevoer van Russisch gas en olie richting Europa zal worden gestopt. Daardoor is op dit moment sprake van een flinke risicopremie op de termijnprijzen voor gas en elektriciteit.’

‘Of dit de duurste februari ooit wordt, valt niet te voorspellen’ Gitte Janssen, marktexpert Vattenfall

De gasvoorraad is nu 28% op landelijk niveau. Volgens Vattenfall is dit ‘redelijk laag’. De voorraden waren wel eens lager, maar doorgaans was dat later in de winter. ‘Als Rusland echt gaat stoppen met leveren, dan gaat het wel krap worden’, stelt Janssen. ‘Dan zullen we op termijn moeten gaan afschakelen.’

Inflatie piekt

Dat is het zwartste scenario. Maar de hoge energieprijzen hebben nu al forse repercussies. Energiebedrijven gaan failliet, al zijn dat vooralsnog kleinere maatschappijen. Bedrijven die veel stroom en gas gebruiken zien hun kosten omhoog gieren. Dat moeten ze doorberekenen, anders komen deze bedrijven in de verdrukking. Aldel is al gestopt met het maken van aluminium, omdat het onrendabel werd. Glastuinbouw Nederland schat dat ongeveer de helft van de telers zijn teelt deze winter aanpast als gevolg van de hoge energieprijzen.

Hogere prijzen betekent oplopende inflatie. Die was in de eurozone afgelopen december 5%. En in Nederland was de geldontwaarding zelfs 6,4%. Dat is ongekend hoog. Maar afgezien van deze macro-economische implicaties, is er het reële gevaar dat veel mensen straks hun energierekening niet meer kunnen betalen. Want in sommige gevallen kan die verdubbelen.

Tegen die achtergrond is de conclusie van Agro Energy eerder deze week nogal onheilspellend: ‘De geopolitieke spanningen leidden tot prijsstijgingen op vrijwel alle grondstofmarkten.’

Lees het volledige artikel: https://fd.nl/economie/1428542/nooit-was-stroom-in-januari-duurder-dan-nu-v4a2cadG4Rzz